اسلام برای حفظ و استحکام دوستی سفارشات زیادی دارد. اگر دوستان خوبی دارید که مایل هستید آنها را برای همیشه کنار خود نگه دارید، لازم است این نکات بسیار مهم را رعایت کنید:
۱- به دوستان قدیمی بیشتر وفا کنید.
اگر هر چیزی نو و جدید آن نیکو باشد، دوست، تنها چیزی است که کهنه تر و قدیمی تر آن بهتر است. خداوند تداوم دوستی های قدیمی را دوست دارد.
پیامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالى یحبّ المداومه على الإخاء القدیم فداوموا . (نهج الفصاحه، ص۳۰۶)
خداوند ادامه دوستى دیرینه را دوست دارد، بنابراین دوستى دیرینه را ادامه دهید.
دوستی وقتی دیرینه شد از خویشاوندی حساب می شود و چنین دوستی مورد اعتمادتر است.
امام محمد باقر (علیه السلام) می فرمایند: رفاقت بیست ساله ، خویشاوندى است. (تحف‌العقول ، ص ۳۰۲)
امام علی (علیه السلام) می فرمایند: اَلإنسانُ عَبدُ الإحسانِ ؛ انسان، بنده احسان است. (غرر الحکم و درر الکلم، حدیث۲۶۳)
اما اگر کسی را دوست دارید که او شما را دوست ندارد بلکه به شما بی رغبت است ،او را رها کنید و به جایش کسی را برگزینید که مایل به دوستی با شماست.
۲- از جدل با دوستان خود بپرهیزید جدل محبت زداست .
ما حتی برای اثبات وجود خداوند هم حق جدل نداریم. کسی که اهل جدل است نمی تواند دوستی هایش را تداوم بخشد. در دوستی همواره به مسئله حفظ دوستی توجه داشته باشید و به فکر سلطه جویی و به کرسی نشاندن مقصود و منظورتان نباشید.
امام هادى علیه السلام: المِراءُ یُفسِدُ الصَّداقَةَ القَدیمَةَ ، ویَحلُلُ العُقدَةَ الوَثیقَةَ ، وأقلُّ ما فیهِ أن تَکونَ فیهِ المُغالَبةُ ، والمُغالَبةُ اُسُّ أسبابِ القَطیعَةِ.(أعلام الدین : ۳۱۱ منتخب میزان الحکمة : ۵۱۲)
مـجادله کـردن، دوسـتـى دیرین را از بـین مى برد و پیوند استوار را از هم مى گسلد و کمترین چیزى کـه در آن هست، سلطه جویى است و سلطه جویى، خود عامل اصلى قطع رابطه مىباشد.
همچنین از ایشان روایت است: ستیزه جویی و جدال لفظی، دوستی دیرین را تباه می سازد.
(بحارالانوار/۷۸/۳۷۰)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إذا أحببت رجلا فلا تماره و لا تجاره و لا تشارّه و لا تسئل عنه أحدا فعسى أن توافی له عدوّا فیخبرک بما لیس فیه فیفرّق ما بینک و بینه. (نهج الفصاحه، ص ۱۸۰)
وقتى با کسى دوست شدى با او مجادله و رقابت مکن و بر او برترى مجوی و از هیچ کس درباره او چیزى مپرس چون ممکن است به یکى از دشمنان او برخورى و درباره وى سخن به خطا گوید و میان شما را تفرقه اندازد.
۳- دوستی نیاز به سخاوت و بخشندگی دارد.
هیچگاه در هزینه کردن به خاطر دوستی دچار تردید نشوید. ( هرگز برای خودنمایی ،هزینه نکنید ) یکی از مهمترین چیزهایی که دوستی ها را از بین می برد و از خالص شدن آن جلوگیری می کند، خساست است. خساست نمی گذارد محبت از دلها عبور کند.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: اَلسَّخاءُ یَزرَعُ المَحَبَّةَ ؛ بخشش، بذر دوستى مى افشاند. (غرر الحکم و درر الکلم، حدیث۳۰۶)
همچنین از ایشان روایت شده؛ لَیسَ لِبَخیلٍ حَبیبٌ: بخیل هیچ دوستی ندارد. (میزان الحکمه ، ج ۱،ص۴۲۲، ح ۱۵۸۳)
۴- محبت را از دوستتان گدایی نکنید به جای این کار، به او احسان کنید.
اگر خواهان آن هستید که دوستی شما محکم شود بدون چشمداشت احسان کنید. احسان ،تلاشی است که نتیجه ی قطعی دارد.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: اَلإنسانُ عَبدُ الإحسانِ ؛ انسان، بنده احسان است. (غرر الحکم و درر الکلم، حدیث۲۶۳)
اما اگر کسی را دوست دارید که او شما را دوست ندارد بلکه به شما بی رغبت است ،او را رها کنید و به جایش کسی را برگزینید که مایل به دوستی با شماست
امام علی(علیه السلام) فرمودند: رَغبَتُکَ فِى زاهِدٍ فیِکَ ذُلٌّ ؛ میل تو به کسى که از تو دورى م ىکند ، خوارى است. (غرر الحکم و درر الکلم، حدیث۵۳۸۳)
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: أبد المَوَدَّهَ لِمَن وادَّکَ فَإنَّها أثبَتَ . (نهج الفصاحه، ص۱۵۷)
آن که با تو در دوستى مى زند با وى ره دوستى گیر که این گونه دوستى پایدارتر است.
۵- همه ی اسرارتان را در نزد دوست فاش نکنید:
اگر به جد قصد دارید دوستی تان را با کسی محکم کنید همه ی اسرارتان را به او نگویید زیرا این کار، شما را از چشم می اندازد و از ابهت و بزرگی شما می کاهد. بازگو کردن ریز و درشت زندگی برای دوستان ،به هیچ وجه نشانه ی صمیمیت نیست بلکه از ضعف فکری است. کسی که همه ی اسرارش را فاش می کند چه بسا روزی که آرزوی از بین رفتن دوستی اش را بکند.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: اُبذُل لِصَدیقِکَ کُلَّ المَوَدَّةِ وَ لا تَبذُل لَهُ کُلَّ الطُّمَأنینَةِ وَأعطِهِ مِن نَفسِکَ کُلَّ المُواساةِ وَ لا تَقُصَّ إلَیهِ بِکُلّا أسرارِکَ . غرر الحکم و درر الکلم، حدیث۲۴۶۳)
تمام دوستى را نثار دوستت کن ، امّا به او یکسره اطمینان مکن ، و با او، به کمال ، یکْدل باش، امّا همه اسرارت را با او بازگو مکن.
امام الصادق علیه السلام می فرمایند: لا تَثِقَنَّ بِأَخِیکَ کُلَّ الثِّقَةِ، فَإِنَّ صُرعَةَ الاِستِرسَالِ لا تُستَقَالُ.
به برادرت اعتماد کامل و تمام مکن؛ زیرا زمین خوردن ناشی از اطمینان کردن قابل عفو نیست.
(تحف العقول، ص ۳۵۷)
محبت تان را برای دوستان تان خالص کنید که خداوند اخلاص برای یکدیگر را دوست دارد. اما توقع نداشته باشید دوستانتان برای شما سنگ تمام بگذارند توقعات زیاد از دوستان موجب دلخوری و کینه ورزی می شود.
در روایت از حضرت علی علیه السلام است:کسی نمی تواند صددرصد خودش را برای دوستش خالص کند.
۶- محبتتان را ابراز کنید:
اگر از ابراز محبت زبانی اکراه دارید در برخورد آن را نشان دهید. یکی از این راه ها خوشرویی در برخورد است.
امام علی (علیه السلام) می فرمایند: حُسنُ اللِّقاءِ یَزیِدُ فِی تَأَکُّدِ الإخاءِ
برخورد خوب بر استحکام برادرى مى افزاید. (غرر الحکم و درر الکلم، حدیث۴۸۲۷)
پیامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاث یصفین لک ودّ أخیک تسلّم علیه إذا لقیته و توسّع له فی المجلس و تدعوه بأحبّ أسمائه إلیه؛
سه چیز محبت دوست را خالص می کند: سلامش کنى وقتى او را دیدى در مجلس جاى او را باز کنى و او را به بهترین نام هایش بخوانى. (نهج الفصاحه، ۴۲۶)
مَنْ لَكَ یَوْماً بِأَخِیكَ كُلِّهِ وَ أَیُّ الرِّجَالِ الْمُهَذَّبُ .
كیست كه روزى صد در صد برادر و دوست تو باشد و كدام مرد است كه كاملا آراسته و درست باشد. (بحار الانوار ،ج۱، ص ۱۱۲)
تقدیم به خداوندگارم که اولین و بهترین دوست است و آنگاه تقدیم به شما دوستان جان.
"علیرضا حیدرنژاد شرامین"